در کشورهای توسعه یافته، نگاه بسیار متفاوتی به مسائل جنسی برای کودکان وجود دارد. در این کشورها از سنین بسیار پایین به کودکان هم در مورد مسائل جنسی، و هم در مورد رابطه‌ی جنسی، همچنین خطرهای جنسی اطلاعاتی در طیف‌های گوناگون، با توجه به رده‌ی تحصیلی وسنی آموزش می‌دهند. در این مقاله سعی می‌کنیم تا به روشن‌سازی نحوه‌ی آموزش مسائل جنسی به کودکان و نوجوانان بپردازیم.
چالش امنیت جنسی
قطعاً برای والدین این نگرانی وجود دارد که زمانی که فرزندانشان در محیط‌های اجتماعی حضور دارند و درکنار دیگر افراد در جامعه قرار می‌گیرند، چگونه از خود محافظت می‌کنند. یکی از مهم‌ترین محافظت‌های جنسی مقابله با کمین افراد مریض و آزارهای جنسی است. کودکان با توجه به نگاه پاک و شکل نیافته‌ای که نسبت به محیط اطراف خود دارند، ممکن است نتوانند نیت شوم افرادی را که قصد سو‌‌‌ء استفاده از آنها دارند، تشخیص دهند. این عدم آگاهی باعث می‌شود تا آنان ضربه‌ی سخت و غیر قابل جبرانی را متحمل شوند. قطعاً خیلی از والدین تلاش می‌کنند که با ایجاد نظارت صد در صدی بر کودکان، امکان وقوع چنین پیشامدی را به حداقل برسانند. اما این کار نوعی پاک کردن صورت مسأله تلقی می‌شود.
متاسفانه در این سال‌ها بارها تلاش شد تا در مدارس با استفاده از اسناد بین المللی مانند سند ۲۰۳۰، این آموزش‌ها را در مدارس اجرا کنند. اما بنا به دلایلی همچنان برنامه‌ی مناسبی در مدارس عملی نشده است. حال با توجه به اینکه در مدارس، مسائل جنسی در قالب محتوایی آموزشی و مدون مطرح نمی‌شود، این وظیفه خطیر بر عهده‌ی والدین است، تا کودکان خود را از راه درست با خطرات ممکن آگاه کنند.
در آمریکا و کانادا برای کودکان برنامه‌ای آموزشی با عنوان «مراقبت از خود» طراحی و ارائه شده است. در این برنامه با تعریف چهار واژه‌ی کلیدی و ساده‌ی زیر با آگاه کردن کودکان به نقاط در اصطلاح ممنوعه‌ی بدن، آنان را از خطرهای جنسی آگاه می‌کنند. شما نیز می‌توانید با بیان برنامه‌ی ذیل این آموزش‌ها را با کودکانتان مطرح کنید، تا حدودی خیال خود را از وقوع چنین اتفاقاتی راحت کنید.
نقاط ممنوعه پسران: باسن، آلت تناسلی
نقاط ممنوعه دختران: باسن، آلت تناسلی، پستان‌ها
دسته‌بندی چهار واژه‌ی کلیدی
- هشدار دیداری: اگر فردی بخواهد به یکی از اندام‌های ممنوعه‌ی شما نگاه کند و یا اندام ممنوعه خود و یا حتی عکسی از اندام ممنوعه را به شما نشان دهد.
- هشدار بیانی: اگر فردی درباره‌ی اندام ممنوعه خودتان و یا به طور کلی در مورد اندام ممنوعه، با شما صحبت کند.
- هشدار لمسی: اگر فردی بخواهد یکی از اندام ممنوعه شما را لمس کند.
- هشدار هم آغوشی: اگر فردی شما را در خلوت به آغوش بکشد و آن فرد پدر یا مادرکودک نباشد. و یا این عمل را صرفاً زمانی انجام می‌دهد که شما در حضور پدر و مادرتان نباشید.
راهکارهای مقابله با خطرهای جنسی
باید به کودکمان آموزش دهیم در صورت روبرو شدن با هر کدام از هشدارهای مطرح شده، چه عکس العملی از خود نشان دهند. باید کودک یاد بگیرد که؛
- اولاً سریع به فرد نه بگوید و اگر ادامه داد فریاد بزند
- دوماً با پدر و مادر خود یا مربی و معلم خود، این موضوع را مطرح کند
- سوماً برای بیان وضعیت پیش آمده، بلد باشد تا دقیقاً از کلید واژه‌های فوق استفاده کند
نمونه‌‌ی ساده فوق تنها یکی از چندین برنامه‌ای می‌باشد که در کشورهای توسعه یافته برای سنین گوناگون، در مقابله با خطرهای جنسی، طراحی شده است. امروزه امنیت جنسی کودکان و آشنایی آنان با مسائل جنسی، بخش مهمی از بهداشت روانی آنان را تشکیل می‌دهد.
در حال حاضر در کشورهایی همچون کانادا، برای اینکه کودکان نسبت به توضیح مسائل جنسی حس بدی نداشته باشند، برنامه‌هایی ساخته می‌شود که با استفاده از شخصیت‌های کارتونی و عروسکی مسائل امنیت جنسی را آموزش می‌دهند. و با این روش کودکان نیز دریافت بهتری از این مسائل خواهند داشت، و باعث می‌شود تا با خطرهای جنسی آشنا شوند.
روش‌های غلط در آموزش خطرهای جنسی
معمولاً در کشورهای جهان سوم، بررسی روابط جنسی و آموزش آن، نه به شکل اصولی انجام می‌گیرد، و نه در سنین درست آن آغاز می‌گردد.
متاسفانه در ایران نیز، خانواده‌ها بیشتر اجازه می‌دهند تا کودکان و نوجوانان جواب‌های سوالات جنسی خود را در جامعه و از دیگران پیدا کنند. این موضوع باعث می‌شود تا فرزندمان، نتواند از لحاظ علمی به جواب‌های درست برسد.
در رابطه با سیستم آموزشی نیز وضعیت بهتر نیست. والدین بدون آگاهی و کاملاً اشتباه، تلاش می‌کنند تا با تزریق عقاید و بیان داستان‌های خیالی و حتی بسیار ترسناک به سرکوب نیازهای جنسی بپردازند. با این روش آموزش‌های غلط، در خیال خود فرزندشان را از خطرهای جنسی دور نگه داشته‌اند. ولی در اصل مسیر زندگی جنسی او را به خطا برده‌اند.
هلند در آخرین شاخص‌های بررسی شده توسط نشنال جئوگرافیک در سال ۲۰۱۸ میلادی، از نظر بهداشت روانی، آموزش و شادی، در صدر کشورهای جهان قرار دارد. در این کشور در سن ۵ سالگی کتاب‌هایی در اختیار کودکان قرار می‌گیرد که روابط جنسی را کاملاً توضیح داده و کودکان را آگاه می‌کند، که آنها یاد بگیرند در حالت واقعیت، از چه طریق به دنیا آمده‌اند. این کار باعث شده تا تابوی مسائل جنسی در این کشور شکسته شود. این موضوع مانند سایر اتفاقات اجتماعی در شفافیت قرار بگیرد و با این مساله به طور کامل، علمی و منطقی برخورد می‌گردد.
در فرانسه نیز برای نوجوانان در سال اول دبیرستان در سن ۱۳ سالگی کلاس آموزش روابط جنسی وجود دارد. نوجوان از همان ابتدا با نیازهای جنسی خود و شریک جنسی‌شان آشنا می‌شوند. همچنین این برنامه باعث می‌شود تا فرد بدن جنس مخالف خود را به درستی بشناسد و در آینده در زندگی مشترک خود دچار مشکلات کمتری گردد. این در صورتی است که در این آموزش‌ها کودکان به طور صحیح و واقعی با احتمالات خطرهای جنسی آشنا می‌شوند.
در حال حاضر سازمان یونیسف با ساخت و تدوین برنامه‌های جهانی مانند ۲۰۳۰، تلاش می‌کند تا با استفاده از یکسان سازی آگاهی جهانی، کودکان و نوجوانان را از خطرات جنسی در امان نگاه دارد و ذهن آنان را نسبت به روابط جنسی در غالب علمی و منطقی آگاه سازد. ما نیز امید داریم که روزی کودکان ایرانی از این مزایا برخوردار شوند.
