درطی چندین سال اخیر واژه سرطان را به دفعات شندیده یا خوانده‌اید. سرطان به ۲۷۷ نوع بیمارهای سرطانی اطلاق میشود. سرعت رشد این بیماری به گونه‌ای بوده است که طی چندین سال اخیر رتبه اول آمار مرگ و میر در جهان را به خود اختصاص داده است و این در حالیست که تا قبل از آن بیماری های قلبی و عروقی در رتبه آول این رتبه‌بندی قرار می‌گرفتند. بیشترین آمار رشد سرطان در کشورهای در حال توسعه دیده میشود. خوشبختانه این آمار در ایران بنابر اعلامیه‌ی وزارت بهداشت کمتر از متوسط جهانی بوده به طوری که در سال ۹۳، حدود ۱۱۲هزار نفر در ایران مبتلا به سرطان بوده که زنان کمتر از نیمی از این آمار را به خود اختصاص می‌دهند. احتمال بروز سرطان در مردان و زنان به ترتیب ۱۵۷ و ۱۳۷ مورد در ۱۰۰هزار نفر است. میزان بروز سرطان در زنان نیز پایین‌تر از متوسط جهانی (۱۶۵ نفر در هر ۱۰۰هزار نفر) است. نکته قابل توجه این است که در ایران نیز همانند سایر کشورهای در حال توسعه، میزان شیوع سرطان در حال افزایش (پنج تا هفت درصد).
مجله سلامتی هلثیوم با توجه به اهمیت این بیماری و میزان پیشرفت آن در دهه های اخیر بر آن شده است تا سرطان را از زمان پیدایش تا درمان آن بررسی کرده و اطلاعات مفیدی را به صورت اجمالی در اختیار خوانندگان خود قرار دهد.
سرطان چیست؟
سرطان یک بیماری ژنتیکی بوده که در نتیجه تقسیم غیرقابل کنترل سلول‌ها بوجود می‌آید و عوامل محیطی و اختلالات ژنتیکی از علل ایجاد این بیماری محسوب می‌شوند. به طور کلی در حدود ۹۳ درصد سرطان‌ها نتیجه تاثیرات عوامل محیطی بوده و فقط ۷ درصد آنها جنبه وراثتی دارد.
برای درک بهتر اینکه اصلا چرا سرطان وجود دارد و چرا سرطان می‌گیریم، بهتر است نگاهی بر یکی از فرآیند‌های بنیادی بدن، یعنی تقسیم سلولی انداخته و مکانیسم آن را بررسی کنیم. تمامی انسان‌ها از لقاح یک اسپرم و یک تخمک بوجود آمده‌اند. چند روز بعد از لقاح و وقتی تخمک بارور میشود، بر اثر فرایند تقسیم سلولی توپی متشکل از چندصد سلول بوجود می‌آید. بدن ما از همین تقسیم‌های سلولی ساخته میشود. زمانی که به بلوغ کامل می‌رسیم، بدن ما تریلیون‌ها سلول دارد. تقسیم سلولی در بدن ما به صورت کاملا کنترل شده انجام میشود.
مشکل از جایی شروع میشود که بر اثر یک سری از عوامل که به تفضیل در زیر توضیح داده خواهد شد بدن نتواند فرآیند تقسیم سلولی را کنترل کرده و سلول‌ها به صورت خودسر شروع به تقسیم شدن می‌کنند و تشکیل یک تومور سلولی را می‌دهند. اگر این توده سلولی در همان محل باقی مانده و به سایر نقاط بدن انتقال پیدا نکند به آن تومور خوش‌خیم گفته میشود اما اگر سلول‌های این تومور وارد خون شده و اجازه سفر به سایر نقاط بدن را پیدا کنند تومور بدخیم شناخته میشود. آنچه که در حال حاضر به عنوان بیماری سرطان شناخته میشود همین تومور‌های بدخیم می‌باشند.
عوامل ایجاد سرطان :
- اشعه‌های x و ماورابنفش: متاسفانه حتی مقادیر کمی از این اشعه باعث ایجاد سرطان میشود و هیچ محدودیتی برای مقادیر تابش این اشعه وجود ندارد. حتی کمترین میزان از تابش این اشعه به بدن انسان ممکن است باعث ایجاد جهش در فرد بشود و مسلم است که هر چقدر میزان تابش بیشتر باشد شانس ابتلا به سرطان نیز بیشتر میشود.
- تلفن همراه: این ابزار که همیشه همراه ماست متاسفانه یکی از عاملان سرطان در چند سال اخیر تشخیص داده شده است. هر چند که تحقیقات اثبات شده‌ای هنوز موجود نیست اما دانشمندان ثابت کرده‌اند که اشعه‌های ساطع شده از موبایل انرژی‌ای برابر با اشعه‌ی X دارند.
- گوشت قرمز: اگر گوشت‌های فراوری شده مصرف می‌کنید باید بدانید که این گوشت‌ها برای بدن بسیار مضر هستند و باید میزان مصرفتان را به کمترین حد ممکن برسانید. مصرف روزانه فقط یک هات داگ می‌تواند شانس ابتلا به سرطان روده بزرگ را چندین برابر افزایش دهد. سوسیس و کالباس و هات داگ همگی دارای مواد نگهدارنده ای به نام نیتریت هستند که یکی از عاملان ایجاد سرطان در بدن است. دودی کردن و پختن گوشت در حرارت بالا موجب آزاد شدن ترکیباتی به نام PAH می شود که سرطان زا می‌باشند.
- آلودگی هوا: متاسفانه آلودگی هوا سالانه منجر به مرگ ۲۲۰۰۰۰ نفر از مردم بر اثر ابتلا به سرطان ریه میشود که عمده این افراد در کشورهای آسیایی هستند. همچنین آلودگی هوا موجب افزایش خطر ابتلا به سرطان مثانه نیز میشود. برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد سرطان و آلودگی هوا مقاله‌های پنج راه خروج از قلعه‌ی آلودگی هوا و آلودگی هوا، شناخت و مهارت را از مجله سلامتی هلثیوم مطالعه بفرمایید.
موارد بالا تنها بخشی از عوامل ابتلا به سرطان بوده که بیشترین تاثیر را بر زندگی انسان می‌گذارند. اما هرگز نباید فراموش کرد که عنصر اصلی ابتلاء به سرطان روش زندگی نادرست می‌باشد.
بالاترین درصد سرطان‌ها به ترتیب عبارت از سرطان شش، سرطان معده، سرطان روده، سرطان کبد، سرطان سینه در خانم‌ها و سرطان پروستات در آقایان می‌باشد. بالاترین درصد سرطان در بچه‌ها شامل خون، مغز و غدد لنفاوی است. بالاترین عامل خطر سرطان ازدیاد سن است. هر چه سن بالاتر رود، خطر بیشتری وجود دارد که دچار سرطان بشویم. مثلا در حدود ۷۵ درصد مردان در سن ۸۰ سالگی به سرطان پروستات مبتلا می‌شوند.
راه‌های درمان سرطان :
خوشبختانه در حال حاضر بیش از ۵۰ درصد بیماریهای سرطانی را قابل درمان‌اند، مخصوصا اگر این بیمارها در مراحل اولیه تشخیص داده شوند. بیماریهای سرطانی به چند روش مانند جراحی، شیمی‌درمانی، پرتودرمانی و یا تلفیقی از این روش‌ها قابل درمان‌اند.
- جراحی: جراحی را قدیمی ترین راه درمان سرطان می‌خوانند. اگر تومور به یک منطقه خاصی محدود شده باشد، می توان آن را به راحتی حذف کرد. عمدتا، بخشی از سلول‌های سالم اطراف سلول سرطانی هم طی جراحی حذف می شوند تا پزشک از سالم بودن شخص اطمینان کامل حاصل کند.
- پرتودرمانی: پرتودرمانی که تحت عناوین مختلفی نظیر رادیوتراپی، درمان با اشعه اکس، کبالت درمانی و پرتوافکنی نیز شناخته میشود، راهی موثر برای مبارزه با سلول‌های سرطانی است و به سادگی می‌تواند سلول‌های غیر طبیعی را شناسایی کند و از بین ببرد. طی رادیوتراپی، اشعه اکس، گاما، آلفا یا بتا مستقیما به بافت توموری تابیده میشود. در مواردی هم که تومور درونی است، به وسیله بسته های کوچک رادیواکتیو یا سیم‌ها می‌توان اشعه‌ها را به نزدیکی تومور رساند.
- شیمی درمانی : شیمی درمانی شاید مطرح ترین نوع درمان باشد که سبب ریزش موهای سطح بدن می شود. عمده مبتلایان به سرطان، خصوصا از نوع پیشرفته این مسیر را طی می‌کنند. طی شیمی درمانی، مواد شیمیایی و داروهای مختلف و سنگینی وارد خون شده و به تمامی نقاط بدن سفر می‌کنند تا سلول‌های سرطانی را شناسایی کرده و با آن مقابله کنند.
