داستان اختلالات دوران قاعدگی را آرام بخوانید؛ و از آن نترسید!

از دوران باستان، ارتباط زمانی بین قاعدگی و وضعیت‌های مختلف کره ماه، موجب نامگذاری قاعدگی به پریود شده است. منظم بودن قاعدگی به راحتی توسط پیشینیان کشف شده بود، حتی با اینکه علت یا هدف آن را نمی‌دانستند. پزشکان باستان به قاعدگی به عنوان یک فرآیند سم زدایی نگاه می‌کردند و در طول تاریخ افسانه‌ها و خرافات متعددی موجب نگرشی منفی به قاعدگی شده است. در صورتیکه ما به عنوان مادران زمان حال، باید این رفتار عادی و طبیعی در چرخه‌ی ساختار بدنمان را، با دانش کامل در اختیار دخترهای نسلمان قرار دهیم، و این قول بزرگ را برایشان تبدیل به یک موجود رام شونده و قابل کنترل تبدیل کنیم. من، دکتر مسروره حسینی ، در این مقاله شما را با اختلالات دوران قاعدگی و روشهای کنترل دیسمنوره آشنا خواهم کرد.  

نگرش‌های تاریخی به قاعگی و زنان در دوران قاعدگی

در تاریخ انواع بسیار متعددی از افسانه‌ها در مورد قاعدگی و زنان در دوران قاعدگی ثبت شده است. در زمان باستان معمولاً تصور می‌شد زنان در دوران قاعدگی توسط یک روح شیطانی تسخیر شده‌اند. ارسطو فیلسوف یونانی (۳۲۲ – ۳۸۴ قبل از میلاد) شاگرد افلاطون و معلم اسکندر کبیر عقیده داشت که زن در زمان قاعدگی می‌تواند یک آیینه را با نگاه خود تیره کند و اگر شخص دیگری به آن آینه نگاه می‌کرد، می‌توانست جادو شود.

در ابتدای تاریخ ترس از خون، در بسیاری از فرهنگ‌ها منجر به وجود آمدن بسیاری از محرمات شد. تقریباً در سراسر جهان زنان در دوران قاعدگی، از جمع جدا و از غذا درست کردن منع می‌شدند. اکثر انسان‌های بدوی در زمان قاعدگی زنان را ناپاک تصور می‌کردند و آنها را از جمعیت جدا و مشمول آیین‌ها و مراسم خاص می‌نمودند. به همین دلیل، جای تعجب ندارد که بر حجم این خرافات حتی، اضافه نیز شده باشد.

در اروپا در قرن ۱۹ و ابتدای قرن ۲۰ قاعدگی معمولا به رفتار ضد اجتماعی ربط داده می‌شد. در سال ۱۹۸۴ دالتون استدلال نمود که فاز پیش از قاعدگی با افزایش بروز جنایت، زندانی شدن به دلیل مصرف الکل، عملکرد تحصیلی ضعیف، عملکرد بد در مشاغل صنعتی و بستری شدن به دلیل تصادفات ارتباط دارد. با این حال مطالعات دقیق تفاوت چندانی را در عملکرد شناختی یا حرکتی در کل چرخه قاعدگی مشاهده نکردند و مطرح کننده این موضوع هستند که، این رفتارها تا حد زیادی از انتظارات اجتماعی منشاء می‌گیرند.

متاسفانه حتی امروز هم در جوامع، انتظار و نگرش در مورد دوران قاعدگی، شدیداً تحت تاثیر سنت‌های قدیمی و باورهای اجتماعی و فرهنگی به ارث رسیده قرار دارد.

سندروم پیش از قاعدگی(PMS)

 ساده‌ترین تعریف سندروم پیش از قاعدگی عبارت است از، علائم بدنی و رفتاری به صورت چرخه‌ای که در روزهای قبل از قاعدگی ظاهر می‌شوند، و با کار یا زندگی تداخل داشته و پس از آن ناپدید می‌شوند. و دارای طیف وسیعی از علائم بدنی و رفتاری می‌باشد.

شایعترین علائم بدنی عبارتند از: نفخ شکم، خستگی مفرط، حس درد شدید در ناحیه پستان و سردرد. 

شایعترین علائم رفتاری عبارتند از: ناپایداری خلق، تحریک پذیری، خلق افسرده، افزایش اشتها، فراموشکاری و اشکال در تمرکز.

علائم پیش از دوران قاعدگی بسیار شایع هستند و اغلب در ۷۵ درصد زنان با چرخه‌های قاعدگی منظم گزارش شده‌اند. این علائم به طور معمول در طی ۷ تا ۱۰ روز آخر چرخه قاعدگی پدید می‌آیند. زنانی که در طی مرحله‌ی فولیکولار چرخه قاعدگی عاری از علائم نیستند، نیازمند ارزیابی دقیق از نظر اختلالات دیگر می‌باشند. سردرد میگرنی و علائم سندروم، خستگی مزمن، سندروم روده تحریک پذیر در طی مرحله پیش از قاعدگی برجسته‌تر هستند. علائم سندروم پیش از قاعدگی نشانه پاسخ غیر طبیعی به تغییرات چرخه‌ای در سطح هورمون‌های استروئیدی تخمدان(مانند هورمون‌های جنسی) هستند. این سندروم  به میزان زیادی به ارث می‌رسد و عوامل محیطی نیز در آن نقش بازی می‌کنند.

درمان 

در صورت خفیف بودن علائم و عدم وجود شواهدی از اختلال چشمگیر عملکرد اجتماعی و اقتصادی، می‌توان به بیماران توصیه کرد تا ورزش‌های هوازی را به عنوان یک روش درمانی مد نظر قرار دهند. اگر علائم نفخ شکم و احتباس مایع برجسته باشند، می‌توان از داروهای افزایش دهنده ادرار استفاده کرد. زنان نیازمند استفاده از روش‌های ضدبارداری، گزینه‌‌های منطقی برای درمان، با ضد بارداری‌های خوراکی هستند. قرص‌های خوراکی ضد بارداری جدید، می‌توانند طیف وسیعی از علائم را تا حدی بهبود بخشند. به خصوص وقتیکه دوره عدم مصرف قرص، که به طور معمول ۷ روز است، به ۴ روز کاهش یابد.

زنانی که دچار اختلال عملکرد اجتماعی، اقتصادی می‌شوند. نامزد درمان با داروهایی مانند فلوکستین و سرترالین هستند، که به طور روزانه یا در نیمه دوم چرخه قاعدگی تجویز می‌شوند. اختلال عملکرد جنسی شامل عدم توانایی رسیدن به ارگاسم و کاهش میل جنسی از عوارض این داروها می‌باشند. اگر علائم بیماران با این درمان‌ها بهبود نیافت بیماری‌های زمینه‌ای مانند افسردگی، اختلال اضطرابی و یا سوء مصرف مواد باید مد نظر قرار گیرند.

 

دیسمنوره (درد دوران قاعدگی)

دیس منوره به معنای درد در هنگام قاعدگی است. معمولاً مرکز درد در قسمت تحتانی شکم می‌باشد.

دیسمنوره اولیه، با چرخه‌های تخمک گذاری، همراه است و از انقباضات عضلات رحم ناشی می‌شود و هیچ گونه بیماری قابل تشخیصی برای آن، وجود ندارد.

دیسمنوره ثانویه، به درد هنگام قاعدگی اطلاق می‌شود که به علت بیماری ایجاد شده است.

دیسمنوره یکی از شایع‌ترین مشکلات ژنیکولوژیک (بدون حاملگی) در زنان در سن تولید مثل می‌باشد. دیسمنوره اولیه معمولاً در زمان نوجوانی شروع می‌شود. میزان شیوع کلی دیسمنوره اولیه در بین دختران نوجوان بین ۶۰ تا ۹۰ درصد بوده و با افزایش سن، کاهش پیدا می‌کند. با این وجود فقط ۱۵درصد دختران نوجوان به دلیل درد دوران قاعدگی به پزشک مراجعه می کنند.

در افراد لاغر، شروع قاعدگی قبل از ۱۲ سالگی، فاصله طولانی مابین قاعدگی، طولانی‌تر بودن مدت خونریزی، نامنظمی یا شدید بودن قاعدگی، شرح حال تجاوز و مصرف سیگار دیسمنوره شایع‌تر است. ضدبارداری‌های خوراکی، فعالیت بدنی، ازدواج و تعداد بیشتر زایمان احتمال دیسمنوره را کاهش می‌دهد.

به طور کلاسیک دیسمنوره اولیه درست قبل و یا همزمان با شروع قاعدگی اتفاق می‌افتد و در عرض ۷۲ ساعت آینده به تدریج کاهش پیدا می‌کند. تشخیص دیسمنوره اولیه نیازمند انجام آزمون‌های آزمایشگاهی یا تصویر برداری نیست. با این وجود اولترا سونوگرافی می‌تواند مفید باشد.

درمان دیسمنوره

طیف  گسترده‌ای از درمان‌ها برای درمان دیسمنوره پیشنهاد شده است. چند کارآزمایی بالینی پیشنهاد کرده‌اند که رژیم گیاهی، ویتامین E و ترکیبی از ویتامین‌ها (B1,B6,E) موثرند. بعضی از مطالعات نشان داده‌اند که فعالیت بدنی باعث بهبودی علائم دیسمنوره در دوران قاعدگی می‌شود. اولین گزینه درمانی در دختران نوجوان، داروهایی مانند ایبوپروفن و مفنامیک اسید می‌باشد.

درمان می‌تواند از شروع قاعدگی، یا یک تا دو روز قبل از شروع خونریزی شروع شود. می‌توان به زنان اطمینان خاطر داد که این داروها اثر مضری بر قابلیت باروری آن‌ها ندارد. ضدبارداری‌های خوراکی نیز در درمان دیسمنوره موثرند. آن‌ها را می‌توان به عنوان درمان خط اول در زنان فعال از نظر جنسی در نظر گرفت، که نیاز به استفاده از روش ضد بارداری دارند.

 همچنین کاهش دیسمنوره، با گذاشتن IUD  هورمونی موثر، گزارش شده است. زنانی که به این درمان‌ها پاسخ نمی‌دهند و آنهایی که درد حمله‌ای یا تشدید شونده دارند، بهتر است تحت لاپاراسکوپی تشخیصی قرار گیرند.

میگرن قاعدگی

سردرد میگرنی به طور قابل ملاحظه‌ای بین سنین ۱۵ تا ۱۹ سال افزایش می‌یابد. در زنان در اواخر دهه چهارم تا اوایل دهه پنجم زندگی به اوج می‌رسد و پس از یائسگی از شدت آن کاسته می‌شود. میگرن دوران قاعدگی، برای توصیف بیمارانی به کار می‌رود که صرفا در زمان قاعدگی، دچار سردردهای میگرنی می‌باشند.

میگرن قاعدگی معمولا به درمان مقاوم تر است. به نظر می‌رسد با کاهش سطح هورمونی در ارتباط باشد. شواهد حکایت از این دارند که میگرن قاعدگی عمدتاً توسط کاهش سطح استروژن آغاز می‌شود. وقتی سطح استروژن پایین می‌افتد از غلظت سروتونین نیز کاسته می‌شود. میگرن به طور معمول به آرامی شروع می‌شود و طی یک تا دو ساعت به حداکثر خود می‌رسد. استرس، الکل یا غذاهای غنی از تیرامین و تریپتوفان (مانند شراب قرمز، شکلات و پنیر رسیده می‌توانند موجب تسریع وقوع میگرن بشوند. سردردهایی که به طور ناگهانی شروع می‌شوند. سردردهایی که با گذشت زمان تشدید می‌شوند و سردردهایی که اندکی پس از شروع به شدت آنها اضافه می‌شود و یا با تغییرات در وضعیت روانی همراهند، نیازمند ارزیابی دقیق و جامع هستند. سردردهای جدید در زنان بالای ۵۰ سال مطرح کننده وجود پاتولوژی است. تصویربرداری از مغز در این بیماران ضروری می‌باشد. درمان میگرن حاد قاعدگی مشابه میگرن شایع است. آگو‌نیست‌های سروتونین (که به نام تریپتان‌ها شناخته می‌شوند) مانند سوماتریپتان در متوقف کردن سردرد‌های میگرنی موثر هستند. این داروها به تخفیف تهوع و ترس از نور هم کمک می‌کنند.

هدف درمان‌های پیشگیرانه هورمونی به حداقل رساندن و یا جلوگیری از کاهش استروژن سرم در قبل از قاعدگی هست. تجویز ضد بارداری‌های خوراکی به مدت ۹ تا ۱۲ هفته مداوم، به میزان زیادی از سردردهای پیاپی کم می‌کند. البته استفاده از ضدبارداری های خوراکی در زمانی که میگرن همراه با علائم بینایی یا شنوایی یا بی‌حسی دارند ممنوع می‌باشد. چون ممکن است خطر سکته مغزی را افزایش دهد. 

سعی کردیم شما را در این مقاله با اختلالات دوران بارداری آشنا کنیم. در صورتیکه ابهام و یا سوالی در ارتباط با قاعدگی هنوز در ذهن دارید؛ می‌توانید در ذیل همین مقاله، پست گذاشته تا جوابگوی شما باشم.