این روزها باتوجه به افزایش آلودگی و میزان ذرات معلق در هوا به ویژه در استان‌هایی مرزی کشور مانند خوزستان، مصرف ماسک تبدیل به امری رایج برای حفظ سلامتی هموطنان عزیزمان شده است، اما نکته مهم در این مورد انتخاب ماسک تنفسی مناسب باتوجه به نیاز و شرایط است تا مانع آسیب رساندن آلودگی به بدن گردد. در صورت عدم انتخاب صحیح کار بیهوده بوده و تأثیر مورد انتظار را نخواهد داشت. در این مطلب قصد داریم با معرفی انواع ماسک‌های تنفسی، استانداردهایشان و نحوه عملکرشان به شما در انتخاب ماسک تنفسی مناسب کمک کنیم.
انواع ماسک
- ماسک‌های تصفیه کننده هوا؛ مصرف مشترک پزشکی و عمومی دارند که پر مصرف‌ترین آن ماسک‌های معمولی است که برای جلوگیری از عبور گرد و خاک و آلودگی هوا استفاده می‌شود مثل ماسک کاغذی یک یا چند لایه و نمدی
- ماسک‌های هوا رسان؛ هوا را از طریق منبعی غیر از هوای محیط، تأمین می‌کنند. این گروه از ماسک‌ها در شرایطی استفاده می‌شوند که یا فیلتر مناسب جهت حذف آلاینده‌های موجود در هوای محیط وجود نداشته باشد و یا تراکم اکسیژن در محل کمتر از ۲۱٪ باشد
ماسک‌های جراحی یا ماسک دندانپزشکی در زمان جراحی و مواردی که هدف جلوگیری از نفوذ ذرات معلق موجود در هوا از قبیل میکروب ها (ویروس ها و باکتری ها) به داخل دهان یا بینی است مورد استفاده قرار می‌گیرند و به راحتی قابل تهیه هستند. اما اعتقاد پزشکان در مورد این ماسک ها این است که از ورود ریزگرد‌های موجود در هوا به ریه جلوگیری نکرده و عملاً ایمنی در مقابل آنها ایجاد نمی‌کنند.
ماسک سه لایه
ماسک سه لایه یا کش‌دار با ضخامت‌های متفاوت تولید می‌شوند و در عین حال به منظور تنفس بهتر حین انجام فعالیت روزانه استفاده می‌شود. این ماسک برای جلوگیری از نفوذ ذرات معلق موجود در هوا از قبیل میکروب‌ها (ویروس‌ها و باکتری‌ها) به داخل دهان یا بینی مورد استفاده قرار می‌گیرند و نیز افرادی که در معرض مواجه با بزاق و یا ترشحات تنفسی دیگران هستند، کمک می نماید.
ماسک جراحی
ماسک جراحی نیز نوعی ماسک سه لایه بوده که در اتاق عمل مورد استفاده قرار می‌گیرد و یکبار مصرف است، ماسک سه لایه جراحی حاوی یک لایه جذب کننده رطوبت است، که از یک لایه داخلی، یک لایه فیلتر میانی و یک لایه رطوبت گریز تشکیل شده است.
ماسک‌های فیلتر دار
نوعی از ماسک‌های تصفیه کننده هوا هستند که با توجه به تعداد دریچه‌های ورودی هوا و نوع فیلتر دارای دسته‌بندی متنوعی است.
ماسک فیلتردار با یک دریچه در موارد آلودگی محیطی برای افراد در محدوده سنی بزرگسال توصیه می‌شود و ماسک فیلتردار با دو دریچه به افرادی که فعالیت ورزشی دارند توصیه می‌شود.
در شرایط آلودگی هوا با توجه به ضعف در سیستم تنفسی کودکان و کهنسالان توصیه می‌شود به طور کلی در محیط آلوده حضور نیابند.
انواع فیلتر
فیلترها دارای انواع متفاوتی هستند که با حروف نمایش داده می‌شوند
- سری N؛ جلوگیری از استنشاق ذرات جامد (ذرات غیر روغنی)
- سری R؛ جلوگیری از استنشاق ذرات عادی (ذرات مقاوم در برابر روغن)
- سری P؛ انواع آلودگی هوا (ذرات عایق روغن)
که هرکدام دارای مقیاسی به عنوان کارایی هستند که می‌تواند ۹۵، ۹۹ و ۱۰۰ باشد. این اعداد نشانگر درصد حفاظت ماسک در مقابل آلودگی هستند.
ماسک های گرد و غبار دارای طبقه‌بندی‌های متفاوتی هستند.
- طبقه FFP۱؛ حفاظت در برابر آئروسل‌های جامد و مایع غیر سمی با تراکم ۵.۴ برابر حد مجاز تماس شغلی (OEL)
- طبقه FFP2؛ حفاظت در برابر آئروسل‌های جامد و مایع غیر سمی و یا با میزان سمی‌بودن کم تا متوسط با تراکم ۱۲ برابر حد مجاز تماس شغلی (OEL)
- طبقه FFP3؛ حفاظت در برابر آئروسل‌های جامد و مایع غیر سمی و یا با میزان سمی‌بودن کم تا متوسط یا با سمی‌بودن بالا با تراکم ۵۰ برابر حد مجاز تماس شغلی (OEL)
| حداکثر نفوذ مجاز | ذرات جامد (Nacl) | ذرات مایع (روغن پارافین) |
|---|---|---|
| طبقه FFP1 | ۲۰ ٪ | ۲۰ ٪ |
| طبقه FFP2 | ۶ ٪ | ۶ ٪ |
| طبقه FFP3 | ۱ ٪ | ۱ ٪ |
باتوجه به مطالب بالا می‌توان به این نتیجه رسید که ماسک مناسب حفاظت در برابر آلودگی هوا در کلان شهر‌ها ماسک با استاندارد N۹۹ است.
