سیگار سومین صنعت درآمد زای جهان بعد از نفت خام و صنایع دارویی است؛ در سراسر جهان حدود ۱۰۰ میلیون نفر به صنایع مرتبط با دخانیات مشغول هستند، اما به چه قیمتی؟

طبق آمار، در جهان حدود یک میلیارد و سیصد میلیون نفر سیگار مصرف می‌کنند، در ایران نیز ۱۴ درصد جمعیت بالای ۱۸ سال مصرف کننده مواد دخانی هستند که حدود ۲۵ درصد از این افراد را زنان تشکیل می‌دهند.

سیگار از عوامل مؤثر در اکثر بیماری‌های کشنده‌ی جهان است به طوریکه در هر ۸ ثانیه، یک نفر در گوشه‌ای از جهان به علت عوارض ناشی از مصرف سیگار از دنیا می‌رود، عامل اصلی ۲۵ درصد از سرطان‌های منجر به مرگ و ۴۰ درصد از عوارض و اختلالات قلبی سیگار عامل اصلی بوده است.

سیگار حاوی ۴۰۰۰ نوع مختلف ماده شیمیایی و بیش از ۸۰ ماده سرطان‌زا است اما نیکوتین و قطران معروف‌ترین مواد موجود در دود سیگار هستند. مهم‌ترین اثر سیگار یعنی ایجاد حس خوشایند و لذت‌بخش توسط نیکوتین موجود در آن ایجاد می‌شود، این ماده تا یک ساعت در بدن فعال بوده به طوریکه پس از گذشت شش ساعت تقریباً اثری از این ماده در خون نمی‌ماند.

یک نخ سیگار حاوی ۲ تا ۸ میلی‌گرم نیکوتین است که تنها ۱ میلی گرم آن هنگام کشیدن سیگار جذب بدن می‌گردد. لازم به ذکر است که مصرف ۲ تا ۵ میلی‌گرم آن باعث تحوع و استفراغ و ۶۰ میلی‌گرم آن باعث مرگ فرد می‌گردد.

پس از کشیدن، بلافاصله این ماده جذب شده و وارد خون می‌گردد و به مغز می‌رسد، سپس باعث ترشح لحظه‌ای دوپامین در مغز شده و سبب ایجاد حس لذت و انرژی می‌شود. این آثار به سرعت از بین رفته و باعث خستگی و کسل شدن فرد می‌گردد و در این شرایط فرد مجدداً به همان احساس ناشی از ترشح دوپامین نیاز داشته و مجدداً به مصرف رو می‌آورد.

نکته مهم درباره نیکوتین این است که این ماده هم سبب افزایش انگیزه و هم پریشانی می‌شود و میزان مصرف آن رابطه‌ی معکوس با احساس ناشی از استعمال آن دارد. تحقیقات نشان داده مصرف نیکوتین در دوزهای کم اثر انگیزشی و سرخوشی داشته و در دوزهای بالا عامل افسردگی می‌گردد.

عوارض مصرف

برای مصرف سیگار عوارض متعددی بیان شده که در این مطلب صرفاً به عوارض جانبی آن روی بدن شخص سیگاری می‌پردازیم.

افزایش فشارخون

مصرف حتی یک نخ سیگار به طور موقتی با تأثیر مستقیم روی تنگ کردن عروق باعث افزایش فشار خون می‌گردد که با مصرف مداوم باعث بروز فشارخون مزمن در بدن خواهد شد.

کاهش اکسیژن خون

مصرف سیگار باعث افزایش مونوکسید کربن در خون شده که نتیجه‌ی آن کاهش سطح اکسیژن خون است. این امر باعث افزایش ضربان قلب برای رساندن اکسیژن مورد نیاز به بدن می‌شود.

افزایش احتمال لخته شدن خون

کشیدن سیگار باعث افزایش چسبندگی پلاکت‌های خون به یکدیگر می‌شود. این موضوع موجب آسان شدن تشکیل لخته در خون و انسداد شریان‌ها می‌شود که نتیجه آن سکته قلبی یا مغزی است.

اختلالات کلسترول خون

مصرف سیگار باعث کاهش کلسترول خوب(HDL) در بدن می‌شود. این نوع کلسترول وظیفه لایه روبی رگهای بدن را بر عهده دارد و در حین لایه روبی، کلسترول بد و مضر را پاکسازی می‌کند.  میزان کم HDL خطر بیماری‌های قلبی را به شدت بالا می‌برد.

بیماری‌های دهان و دندان

طبق تحقیقات انجام شده احتمال ابتلای افراد سیگاری به بیماری‌های لثه‌ای که موجب از دست دادن دندان‌ها می‌شود شش برابر بیشتر از افراد عادی است. حدود ۹۰ درصد از افراد مبتلا به سرطان دهان و برخی سرطان‌های گلو سابقاً دخانیات مصرف می‌کردند.

عوارض سیگار علاوه بر خود فرد سیگاری، بر افرادی که در محیط مشترک با وی زندگی می‌کنند تاثیر گذار است و طبق گزارش سازمان بهداشت جهانی یک مرگ از هر ده مرگ که عامل آنها سیگار است برای این افراد اتفاق می‌افتد که از دود تحمیلی سیگار استنشاق می‌کنند.

تأثیرات بر ورزشکاران

باتوجه به عوارض گفته شده در بالا، درباره تاثیرات سیگار بر ورزشکاران می‌توان گفت که یا ورزش را کنار بگذارید یا سیگار را!

در هنگام فعالیت بدنی زیاد بدن نیاز زیادی به اکسیژن دارد و ضربان قلب افزایش پیدا می‌کند، در صورتی که فرد ورزشکار سیگاری باشد، باتوجه به عوارض آن فشار بسزایی به قلب، عروق و ریه فرد وارد می‌شود که احتمال بروز مشکلات جدی را به مراتب از فرد سیگاردی که ورزشکار نیست بیشتر می‌کند و ممکن است در سنین جوانی و بامدت کمتری از مصرف سیگار با عوارض جدی آن که پس از سالها مصرف رخ می‌دهد، گریبان گیر شوند نظیر سکته، فشار خون و کاهش کلسترول خوب خون.

طبق تحقیقات انجام شده مصرف هر نخ سیگار معادل ۱۱دقیقه از عمر شخص سیگاری است و به طور میانگین، عمر افراد سیگاری چهارده سال کمتر از افراد غیر سیگاری است

راه‌های ترک سیگار

روش ترک سیگار بسته به روحیات و سبک زندگی هر فرد متفاوت است و بهترین راه آن مراجعه به پزشک مشاور است، مشاور باتوجه به مسائل گفته شده ممکن از هریک از روش‌های زیر استفاده کند:

• ترک تدریجی سیگار
• دارو درمانی(ترک با کمک مواد نیکوتین دار)
• روش اشباع(سیگار زدگی)
• استفاده از سیگار‌های الکترونیک

جمع بندی

اخیرا مصرف سیگار در سنین پایین مخصوصا زیر ۱۸ سال افزایش داشته و سن شروع سیگار به ۱۳ سالگی کاهش یافته و نوجوانان معمولا پس از شروع، به مصرف ادامه می‌دهند، باید توجه داشت که نوجوان در این سنین تحت تربیت مستقیم خانواده هستند، درصورتی که پیشگیری های لازم از طریق خانواده انجام گیرد میزان چشمگیری از احتمال اعتیاد به سیگار فرزندشان در آینده کاسته می‌شود.

باید به این نکته توجه داشت که قلیان نه تنها عوارض کمتری از سیگار ندارد، بلکه دود آن ۱۰ تا ۲۰ برابر دود ناشی از سیگار است و علاوه بر عوارض سیگار امکان انتقال بیماری‌هایی مثل هپاتیت از طریق شلنگ آن وجود دارد و این که دود آن ریه را نمی‌سوزاند دلیلی برای بی ضرر بودن دود آن نیست بلکه علت آن خنک شدن دود با آب است.

مهم‌ترین نکته در ترک سیگار داشتن انگیزه و خواستن است، پس از آن با مراجعه و مشورت با پزشک مربوطه می‌توان برای ترک سیگار اقدام کرد.