خود مراقبتی مجموعه‌ای از اعمالی است که فرد طی آن با استفاده از دانش، مهارت و توان خود به صورت مستقل مراقبت از سلامتش در تمامی زمینه‌ها را انجام می‌دهد. خود مراقبتی به عنوان عامل مهمی در سلامت اجتماع و خانواده محسوب می‌شود و انواع مختلفی دارد.
افراد مختلف باید به خود مراقبتی به عنوان بخشی از وظیفه اجتماعی عمل کنند و به دیگران نیز انجام آن را آموزش دهند. در خود مراقبتی هر فرد با اتکا به تصمیم خود و بدون نیاز به دیگران مراقبت از خود را انجام می‌دهد.
البته در موارد مخصوص خود مراقبتی بخشی از روند بهبود درمان و کمکی به پزشک، مشاور، روانپزشک، پرستار یا راهنما است. در چنین مواردی فالوآپ و دنبال کردن روند بهبود بیماری بخش مهمی از خود مراقبتی است و باید به دقت رعایت شود. برای مثال اگر فردی که نیاز به مصرف داروی مشخص برای درمان بیماری‌اش دارد اگر نوبت داروی خود را فراموش کند، دچار مشکل می‌شود، یا در مواردی که فرد نیاز به ویزیت مداوم و یادآوری وقت پزشک دارد، مانند مادران باردار، تاثیر بسیار زیادی در سلامتی فرد و خانواده ( مادر و جنین) خواهد داشت.
با توجه به افزایش جمعیت، شیوع بیماری‌های ویروسی، افزایش انزوای اجتماعی و بیماری‌های افسردگی در کنار سایر مشکلات زندگی در شهرهای بزرگ، این روزها خود مراقبتی اهمیت بیش از پیش پیدا کرده است.
با افزایش آگاهی، استفاده از ابزارها، کسب مهارت و توانایی در زمینه خود مراقبتی هر فرد می‌تواند نقش بزرگی در سلامت اجتماعی و کاهش بیماری‌های جسمی و سلامت روانی جامعه داشته باشد. این روزها تکنولوژی به کمک ما آماده و نقش مهمی در افزایش آگاهی در زمینه خود مراقبتی ایفا می‌کند. استفاده از ابزارهای روز مانند اپلیکیشن‌ها و برنامه‌های کاربردی در زمینه خود مراقبتی به خصوص برای بیماران، افراد سالمند و افراد ناتوانی که نیاز به مراقبت دارند مناسب بوده و باعث می‌شود که وابستگی دائمی کاهش یافته و فرد بتواند از پس انجام برخی از کارهای خود بربیاید، همچنین استفاده از تکنولوژی‌های مرتبط با خود مراقبتی مانند اپلیکیشن بهزی می‌تواند به افرادی که قادر به خود مراقبتی نیستند و نیازمند دریافت مراقبت‌های بهداشتی از ارائه دهندگان خدمات اجتماعی یا بهداشتی باشند نیز کمک کند.
این روزها خود مراقبتی باید به عنوان بخشی از مراقبت‌های نوزادان، کودکان، نوجوانان، سالمندان آموزش داده شود. بنابراین بهتر است آموزش استفاده از ابزارها و مراقبت‌های لازم را در این زمینه از خانواده خود شروع کنیم.
انواع خود مراقبتی
هر کدام از ما در طول زندگی خود بارها به بیماری‌های مختلف و ساده‌ای مانند سرماخوردگی مبتلا شده‌ایم. بیماری‌های مختلف، افزایش سن، ناتوانی‌های جسمی و مشکلات روحی و حتی مشکلات مربوط به نوزادان و تازه مادران هرکدام به نوعی نیاز به خود مراقبتی دارند. همانطور که پیش از این اشاره کردیم خود مراقبتی شامل مراقبت از سلامت جسم روح است و شامل موارد مختلفی از یادآوری ورزش روزانه، رژیم غذایی، ملاقات‌های پزشکی تا موارد پیشرفته مانند تزریق دارو تا نظارت مستقیم پزشک و متخصص را شامل می‌شود.
خود مراقبتی فردی برای حفظ سلامت
خود مراقبتی فردی و اولیه، ابتدایی‌ترین و اصلی‌ترین گام در افزایش دانش سلامت فردی است. هر فرد به نوبه خود نقش بسیار مهمی در سلامت جامعه ایفا می‌کند. با توجه به شرایط زندگی، تغییرات افزایش و کاهش جمعیت، شیوع بیماری‌های مختلفی مانند کرونا، ایدز یا موارد مشابه، بسیار اهمیت دارد که فرد دانش و مهارت خود را در زمینه حفظ سلامت فردی ایفا کند.
خود مراقبتی فردی مختص زمان یا دوره خاصی نیست و ساده‌ترین اعمال را شامل می‌شود. برای مثال حالات زیر را تصور کنید:
خود مراقبتی و کنترل بیماری‌های جنسی: هر فرد با افزایش آگاهی در زمینه بیماری‌های جنسی، راه‌های شیوع و کسب مهارت و تهیه لوازم جلوگیری مناسب نقش بسیار مهمی در کنترل بیماری‌هایی مانند هپاتیت ب و ایدز ایفا می‌کند.
خود مراقبتی فردی و کنترل بیماری‌های ویروسی : گاهی در برخی دوره‌های زمانی بیماری‌های ویروسی مانند آنفلونزا و کرونا در جهان شیوع پیدا کرده و به سرعت باعث مرگ و میر افراد می‌شوند. در چنین شرایطی هر فرد موظف است دانش و آگاهی خود در زمینه این بیماری‌ها را افزایش داده و مهارتهای لازم در خصوص خود مراقبتی را انجام دهد. اگر هر فرد به نوبه خود کلیه لوازم موردنیاز را تهیه کرده و در زمینه راه‌های شیوع این دسته بیماری‌ها اطلاعات داشته باشد، نقش مهمی در کنترل و از بین بردن بیماری دارد.
خود مراقبتی و کاهش بیماری‌های مختلف : همانطور که اشاره کردیم خود مراقبتی کارهای ساده مانند مسواک زدن یا رژیم غذایی را نیز شامل می‌شود. مثلا اگر هر فرد بهداشت دهان و دندان خود را رعایت کند و با استفاده از اپلیکیشن‌های مرتبط مانند بهزی مرتب به دندانپزشک سر بزند، تاثیر بسیار زیادی در جلوگیری از بیماری‌های تنفسی و پوسیدگی دندان یا مشکلات دیگر دارد. افزایش دانش در زمینه خود مراقبتی تاثیر بسیار زیادی در کاهش هزینه‌های آینده نیز دارد.
خود مراقبتی و بیماری‌های جزئی
کسالت‌های جزئی مانند سرماخوردگی گه گاه مهمان هرکدام از ما می‌شود. گاهی این بیماری‌ها به راحتی و با روش‌های خانگی درمان می‌شوند و گاهی نیاز است به پزشک سر بزنید. یکی از مهم‌ترین مواردی که به ما در جلوگیری از ابتلا و درمان این بیماری‌های ساده کمک می‌کند، افزایش آگاهی در زمینه خود مراقبتی و کسب مهارتهای مرتبط در این زمینه است.
البته دقت داشته باشید خود مراقبتی هرگز به معنای استفاده خودسرانه از دارو نیست. توصیه‌های خود مراقبتی در چنین مواردی می‌تواند مردم را توانمند کند تا به طور مناسبی مشکل خود را حل کرده و از دریافت غیرضروری دارو اجتناب کنند.
خود مراقبتی و بیماری‌های مزمن
بیماری‌های مزمن، افراد ناتوان و سالمندان یکی از بزرگ‌ترین گروه‌هایی هستند که به افزایش خودآگاهی و کسب مهارتهای قابل انجام برایشان در زمینه خود مراقبتی نیاز دارند. خود مراقبتی در چنین زمینه‌هایی به کاهش هزینه و وابستگی افراد بسیار کمک می‌کند. برای مثال تصور کنید، با استفاده از برنامه‌های مراقبت سلامت و یادآوری‌ها مصرف دارو برای سالمندان دیگر نیازی به تماس مداوم با آن‌ها نیست، یا در برخی موارد این دسته از برنامه‌‌ها کمک‌های بهداشتی را به سرعت در دسترس افراد ناتوان قرار می‌دهند.
با افزایش دانش و استفاده از ابزارهای مختلف هزینه‌های جانبی مانند نیاز به ویزیت مداوم، نیاز به استخدام پرستار، حمل و نقل یا موارد مشابه نیز کاهش می‌یابد. گاهی برخی از این ابزارها به اندازه‌ای مفید هستند که دیگر نیازی به بستری دائمی بیمار در بیمارستان نیست.
تکنولوژی و خود مراقبتی
این روزها تلفن‌های همراه هوشمند و اینترنت بخش جدایی ناپذیر زندگی روزانه ما شده و تصور زندگی بدون آن‌ها تقریبا غیرممکن است. این همراه همیشگی قابلیت‌های بسیار زیادی دارد که در تمامی زمینه‌ها و به خصوص خود مراقبتی می‌تواند دستیار شخصی شما باشد. تصور کنید برنامه‌ای در تلفن همراهتان داشته باشید که تمامی امکانات یک بیمارستان کوچک را در اختیارتان قرار دهد. بیمارستانی که حتی فروشگاه لوازم پزشکی آنلاین دارد و مدام به شما کارهای مربوط به سلامتی را یادآوری می‌کند. اپلیکیشن بهزی در زمینه خود مراقبتی یک همراه ۲۴ ساعته برای شما است و هر آنچه در زمینه افزایش دانش خود مراقبتی و کسب توانایی و مهارتهای مرتبط در این زمینه را دارید، در اختیارتان قرار می‌دهد.
در این برنامه که دستیار شخصی و مشاور بهداشتی شما می‌شود همه چیز برای یک زندگی سالم، یکجا جمع شده است. از اصلاح سبک زندگی، مشاوره‌های روزانه، رژیم غذایی تا پیگیری مستمر روند سلامتی و فالوآپ، ثبت سوابق پزشکی، یادآوری‌های مهم مانند زمان مصرف دارو و ویزیت بعدی تا ارتباط با پزشک و مطرح کردن سوالات زمانی که در خانه هستید یا استفاده از راهنمای بهزی به صورت ۲۴ ساعته در دسترستان است.
برای خود مراقبتی به چه چیز نیاز دارم؟
یکی دیگر از مواردی که در زمینه خود مراقبتی بسیار اهمیت دارد، دسترسی به کلیه لوازم مورد نیاز است. برای مثال تصور کنید امکان جابه‌جایی برای شما وجود نداشته باشد و نیاز به خرید لوازم پزشکی داشته باشید، با استفاده از برنامه بهزی و سفارش از فروشگاه لوازم پزشکی آنلاین هلثیوم به راحتی می‌توانید در خرید و تهیه لوازم خود نیز استقلال داشته باشید. این ویژگی به خصوص برای افراد سالمند و تازه مادران و افراد پرمشغله مناسب است زیرا دیگر نیازی به رفتن داروخانه و پیدا کردن وسیله موردنیاز نیست.
