سلامت عمومی
زخم معده چیست؟ از دلایل و علایم وجود زخم معده تا راه‌های پیشگیری و درمان
زخم معده و تمام آنچه که شما باید در مورد آن بدانید
زخم معده چیست؟
زخم معده (Stomach ulcers) که گاهی نیز به اسم gastric ulcers نیز شناخته می‌شود زخمی دردناک در ناحیه آستری معده می‌باشد. زخم معده در واقع نوعی نوعی زخم گوارشی (Peptic ulcers) می‌باشد. زخم‌های گوارشی به هر نوع زخمی گفته می‌شود که بر روی معده و روده کوچک تاثیر می‌گذارد.
زخم معده زمانی رخ می‌دهد که لایه مخاطی زخیمی که از معده شما در برابر اسیدهای گوارشی محافظت می‌کند نازک شده و از بین برود. چنین عملی سبب شده تا اسید های معده به بافت‌های زیر مخاطی معده رسیده و سبب ایجاد زخم در آن ناحیه شوند.
نکته مثبت این است که زخم معده می‌تواند به آسانی درمان شود ولی بدون انجام اقدامات مناسب و درمان به موقع می‌تواند پیشرفت کرده و شدیدتر شود.
علت ایجاد زخم معده چیست؟
می‌توان به صور تقریبی گفت علت زخم معده همواره یکی از دلایل زیر می‌باشد:
- عفونت با باکتری Helicobacter pylori
- استفاده طولانی مدت از داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی مانند آسپرین، ایبوپروفن و ناپروکسن
در مواقع نادری هم وضعیتی به نام زولینگر-الیسون شناخته می‌شود (با افزایش تولید اسید بدن) سبب ایجاد زخم معده می‌شود. کمتر از یک درصد مبتلایان به زخم معده چنین وضعیتی دارند.
علائم وجود زخم معده
تعداد وجود علائم بستگی به زخم معده داشته و شدت علائم نیز بستگی به شدت زخم ایجاد شده دارد. شایع‌ترین علامت وجود زخم معده احساس سوختگی و یا درد در ناحیه وسط شکم شما و زیر قفسه سینه می‌باشد. به طور معمول زمانی که معده شما خالی بوده درد شدید خواهد شد و می‌تواند تا چند دقیقه و یا چند ساعت ادامه پیدا کند.
سایر علائم به شرح زیر می‌باشد:
- درد خفیف در معده
- کاهش وزن
- میل خوردن نداشتن به علت درد
- حالت تهوع یا استفراغ
- نفخ
- سوزش یا رفلاکس اسید
- سوزش سر دل، که احساس سوزش در سینه است
- دردی که ممکن است هنگام خوردن، نوشیدن و یا مصرف آنتی اسیدها بهبود یابد
- کم خونی که نشانه‌های آن می‌تواند خستگی، تنگی نفس یا پوست تیره باشد
- مدفوع تیره
- استفراغ خونین
اگر علائم زخم معده را دارید، با پزشک خود صحبت کنید. اگرچه درد ناشی ممکن است خفیف باشد ولی اگر این زخم‌ها درمان نشوند، بزرگتر شده و می‌توانند بدتر شوند. زخم‌هایی که منجر به خونریزی می‌شوند، می‌توانند تهدید کننده زندگی باشند.
چگونه زخم معده تشخیص داده می‌شود؟
تشخیص و سپس درمان زخم معده بستگی به شدت زخم شما دارد. برای تشخیص زخم معده، پزشک سابقه پزشکی شما را اعم از داروهایی که برای شما تجویز شده و با توجه به داروهایی که شما بدون نسخه مصرف کرده‌اید بررسی خواهد نمود.
همچنین برای تشخیص وجود باکتری Helicobacter pylori ممکن است از شما آزمایش خون، مدفوع و یا آزمایش تنفس گرفته شود. در آزمایش تنفس از شما خواسته می‌شود که مایع روشنی را بنوشید و درون کیسه‌ای تنفس کنید. اگر این باکتری در در بدن شما وجود داشته باشد نمونه تنفسی حاوی دی اکسید کربن بالاتری از حد نرمال است.
سایر روش‌های تشخیص زخم معده عبارتند از:
Barium swallow: در این روش به شما یک ماده سفید رنگ (باریم) داده می‌شود که بخورید. این مایع قسمت رویه معده و روده کوچک شما را پوشانده و به پزشک اجازه می‌دهد تا معده شما را توسط اشعه ایکس رویت کند.
آندوسکوپی (EGD): در این روش یک لوله نازک و روشن از طریق دهان وارد دستگاه گوارش شما شده و از راه مری به معده و روده کوچک می‌رسد. این روش تشخیصی جهت مشاهده زخم، خونریزی و هر نوع بافت غیر نرمال استفاده می‌شود.
Endoscopic biopsy: در این روش قطعه‌ای از بافت معده برداشته می‌شود تا بتوان آن را در یک آزمایشگاه مورد تجزیه و تحلیل قرار داد.
درمان زخم معده
درمان زخم معده بستگی بسیار زیادی به علت ایجاد زخم دارد. اکثر زخم‌ها را می‌توان با تجویز چند دارو از سوی پزشک درمان نمود. ولی در موارد نادری ممکن است جراحی نیز مورد نیاز باشد.
بسیار اهمیت دارد که درمان خود را هر چه زودتر شروع کنید. جهت این امر با پزشک خود صحبت کرده و برنامه درمانی را تدوین کنید. اگر زخمی همراه با خونریزی دارید، به احتمال زیاد جهت انجام اعمالی مانند آندوسکوپی بستری خواهید شد.
درمان غیر جراحی
اگر بیماری شما به علت وجود باکتری باشد، به آنتی بیوتیک‌ها و داروهایی نظیر مهار‌کننده های پمپ پروتون (PPI) نیاز خواهید داشت. PPIها سلول‌های معده را که تولید کننده اسید می‌باشند مسدود می‌کنند. علاوه بر این درمان‌ها، پزشک شما ممکن است توصیه‌های زیر را بکند:
- مسدودکننده‌های گیرنده (داروهایی که همچنین تولید اسید را مسدود می‌کنند)
- متوقف کردن استفاده از تمام ضد التهاب‌ها ( NSAID)
- آندوسکوپی‌های مداوم
- پروبیوتیک ها: باکتری مفید است که ممکن است در کشتن pylori نقش داشته باشد.
علائم زخم ممکن است به سرعت با درمان کاهش یابد. اما حتی اگر علائم شما ناپدید شود، باید هر داروی تجویز شده توسط پزشک خود را ادامه دهید. این امر مخصوصا برای عفونت‌های H. pylori مهم است تا اطمینان حاصل شود که همه باکتری‌ها از بین می‌روند.
عوارض جانبی داروهای مورد استفاده برای درمان زخم معده می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
- حالت تهوع
- سرگیجه
- سردرد
- اسهال
- درد شکم
این عوارض جانبی به طور معمول موقت هستند. اگر هر یک از این عوارض جانبی باعث ناراحتی شدید شود، با پزشک خود درباره تغییر دارو خود صحبت کنید.
درمان جراحی
در موارد بسیار نادر، زخم معده نیاز به جراحی دارد. این موارد شامل زخم‌هایی می‌شود که ممکن است موارد زیر را داشته باشند:
- احتمال بازگشت
- زخم‌هایی که التیام نمی‌یابند
- خونریزی
- زخمی که از معده جدا شده باشد
جراحی ممکن است شامل موارد زیر شود:
- برداشتن کل زخم
- گرفتن بافت از بخش دیگری از روده و پچ کردن آن در محل زخم
- گره زدن شریانی که سبب خونریزی می‌شود
- قطع جریان عصبی به معده برای کاهش تولید اسید معده
زخم معده و رژیم غذایی سالم
در گذشته تصور می‌شد که رژیم غذایی می‌تواند سبب ایجاد زخم معده شود. اما اکنون می‌دانیم این تفکر صحت ندارد. همچنین می‌دانیم اگرچه غذاهایی که می‌خورید، زخم معده را درمان نمی‌کند، ولی استفاده از یک رژیم سالم می‌تواند برای روده و سلامت کلی شما سودمند باشد.
به طور کلی، خوردن یک رژیم غذایی با مقدار زیادی میوه، سبزیجات و فیبر ایده بسیار خوبی می‌باشد.
گفتنی است که ممکن است برخی از غذاها در از بین بردن H. pylori نقش داشته باشند. غذاهایی که ممکن است به مبارزه با H. pylori کمک کنند یا باکتری سالم بدن خود را تقویت کنند عبارتند از:
- کلم بروکلی، گل کلم، کلم و تربچه
- سبزیجات برگ، مانند اسفناج و کلم بروکلی
- غذاهای غنی از پروبیوتیک مانند کلم، نارگیل، کامبوچا، ماست (به خصوص با لاکتوباسیل و سارکومیاس)
- سیب
- بلوبری، تمشک، توت فرنگی و زغال اخته
- روغن زیتون
علاوه بر این، از آنجا که افراد مبتلا به این بیماری ممکن است بیماری رفلاکس اسید را نیز داشته باشند، بهتر است از غذاهای تند و خرچنگ دور نمایند تا زمانی که زخم آنها بهبود یابد.
درمان‌های خانگی برای زخم معده
علاوه بر خوردن غذاهای سالم، موارد زیر ممکن است به کاهش اثرات H. pylori، که باکتری‌های مسبب این بیماری هستند، کمک کند. با این حال، این مکمل‌ها جایگزین داروهای تجویزی یا برنامه درمانی فعلی شما نخواهند شد. این مواد عبارتند از:
- پروبیوتیک ها
- عسل
- گلوتامین (منابع غذایی سرشار از گلوتامین شامل مرغ، ماهی، تخم مرغ، اسفناج و کلم می‌باشد.)
پیشگیری از زخم معده
برای جلوگیری از گسترش باکتری‌هایی که ممکن است باعث زخم معده شوند، دست ها را به طور منظم با آب و صابون بشویید. همچنین مطمئن شوید که تمام مواد غذایی خود را به درستی تمیز کرده و آن را به صورت کامل طبخ نمایید.
برای جلوگیری از زخم های ناشی از ضد التهاب‌ها (NSAID)، استفاده از این داروها را (در صورت امکان) متوقف کنید یا مصرف آنها را محدود کنید. اگر شما نیاز به مصرف داروهای ضدالتهاب دارید، مطمئن شوید که دوز توصیه شده را مصرف کرده و در هنگام مصرف این داروها از نوشیدن مشروبات الکلی جلوگیری کنید. همچنین همیشه این داروها را با غذا و مایعات کافی مصرف کنید.
منبع: healthline
