از سیر تا پیاز سوند

در بیان ساده سوند‌های ادراری لوله‌های توخالی و منعطفی هستند که ادرار را از مثانه جمع‌ می‌کنند و به کیسه‌های پلاستیکی منتقل می‌کنند. سوند‌ها می‌توانند از جنس لاستیک، پلاستیک (پی وی سی) و سیلیکون ساخته شوند.

اصولا سوندها برای زمانی استفاده می‌شوند که فرد نتواند ادرار را به طور طبیعی دفع کند و یا در فرآیند دفع آن مشکل داشته باشد. اهمیت تخلیه طبیعی و به موقع ادرار در آن است که در صورت عدم تخلیه، فشار زیادی به کلیه‌ها وارد شده و ممکن است صدمات جبران ناپذیری را به بدن وارد کند. این فشار می‌تواند منجر به نارسایی کلیه‌ها و آسیب دائمی به‌ آن‌ها شود. تا زمانی که فرد توانایی ادرار کردن خود را بازیابد، استفاده از سوند برای او ضرروی است. حتی اگر دوره این ناتوانی کوتاه باشد، بازهم استفاده از سوند اجباری است، زیرا آسیب‌های مربوط به کلیه در کوتاه مدت نیز می‌تواند شکل بگیرد. افراد مسن و کسانی که به بیمارهای کلیوی دچار هستند مجبورند تا طولانی مدت و یا حتی برای همیشه از سوند استفاده کنند. یک پزشک اغلب برای سه مورد تجویز سونداژ می‌کند:

• گرفتن نمونه ادرار استریل
• اندازه‌گیری میزان باقی‌مانده ادرار در مثانه بعد از عمل دفع
• مورد استفاده برای بیماری که بی‌اختیاری دارد
• قبل و بعد از عمل جراحی
• تخلیه مثانه قبل از انجام آزمایشی خاص

دلایل ایجاد اختلال در فرآیند ادرار

هنگامی که جریان ادرار به وسیله‌ی سنگ کلیه مسدود شده و ادرار در پشت مثانه جمع می‌شود از مواردی است که حتما باید از سوند استفاده شود.

همچنین اگر در ادرار فرد خون مشاهده گردد و یا اگر دارای غدد پروستات باشد، توصیه می‌شود که از سوند استفاده شود. افرادی که عمل پروستات و مثانه را انجام می‌دهند نیز همواره پس از عمل تا مدتی نیاز به سوند خواهند داشت. گاهی نیز ممکن است داروهایی را مصرف کنید که از عوارض آن‌ها بی اختیاری در ادرار باشد و یا عضلات مثانه را ضعیف کند. زمانی که در مصرف این نوع از داروها اجبار داشته باشید، قطعا مجبور به استفاده از سوند خواهید بود.

انواع سوند

• سوند دائمی

به شکل مدت دار در مثانه‌ی فرد کار گذاشته می‌شود و برای استفاده‌ کوتاه‌مدت و بلندمدت مناسب است. این سوند‌ها را با نام سوند فولی (foley Catheters) نیز می‌شناسند. یک پرستار عمدتا از طریق مجرای ادرار این سوند را در محل خود قرار می‌دهد، گاهی نیز ممکن است از طریق ایجاد یک سوراخ در پایین شکم در ابتدای مجرای ادرار  قرارش دهند. این نوع سوند به عنوان یک سوند داخلی شناخته می‌شود و در ابتدای خود حاوی یک بالن کوچک است که با مایعی خاص پر می‌شود تا جلوی خارج شدن لوله از بدن را بگیرد.

• سوند بیرونی (کاندوم شیت یا سوند کاندومی)‌

کاندوم شیت یا سوند کاندومی از انواع سوند بیرونی یه شمار می‌روند و کاملا از خارج بدن نصب شده و برای مردان به کار می‌روند. این سوند بیشتر برای افرادی کاربرد دارد که از نظر جسمانی مشکل خاصی نداشته، اما توانایی کنترل ادرار خود را نیز ندارد، مانند بیمارانی که دچار زوال عقلی شده‌اند. این سوند شبیه‌ به کاندمی است که بر سر آن یک لوله نصب شده و با لوله‌ای به مخزن ادرار متصل است. کاندوم شیت کمترین دردسر ممکن را برای افرادی که نیاز به سوند را دارند، ایجاد می‌کند. تقریبا کلیه عفونت‌های حاصل استفاده‌ مکرر سوند‌ و زخم‌های اطراف محل قرارگیری سوند، با این روش به حداقل می‌رسند. نصب این سوند برای پرستاران نیز بسیار راحت‌تر از سایر سوند‌ها می‌باشد.

• سوند‌های کوتاه‌مدت

یک فرد ممکن است تنها یکبار نیاز به استفاده از سوند داشته باشد. برای مثال ممکن است فردی پس از عمل جراحی تنها برای بار اول (‌خالی شدن مثانه) نیاز به استفاده از سوند داشته باشد، در این وضعیت برای بیمار سوند یکبار مصرف نصب می‌کنند. این سوند را می‌توان هم از طریق مجاری ادرار و هم از طریق سوراخ ایجاده در شکم، نصب کرد.

عوارض استفاده از سوند

بر اساس تحقیقات انجام شده یکی از دلایل اصلی عفونت مجاری ادرار، استفاده از سوندها می‌باشد. به همین علت همواره توصیه می‌شود که پیوسته سوند‌ها و محل نصب‌شان را ضد عفونی کنید. علائم عفونت مجاری ادراری موارد چون تب و لرز، سردرد، سوزش مجرای ادرار، وجود خون در ادرار و کمردرد است. همچنین عوارض استفاده بیش از حد از سوند شامل حساسیت پوستی، سنگ‌های مثانه، زخم شدن مسیر ادرار و نارسایی‌های کلیوی می‌باشد.

چگونه می‌توان مشکلات و عوارض استفاده از سوند را به حداقل رساند؟

سوند‌ها به دو دسته‌ی یکبار مصرف و چندبار مصرف تقسیم می‌شود. توصیه می‌شود که  هر دو نوع را قبل از نصب به آب و صابون آغشته کرده تا از زخم شدن دیواره‌ مجاری ادرار جلوگیری کنیم. همچنین سوند‌های یکبار مصرف همواره قبل از نصب، در بسته‌بندی استریل قرار دارند. به همین علت توصیه می‌شود هرگز قبل از زمان استفاده از سوند آن را از بسته بندی خارج نکنید. در ضمن به هیچ عنوان ضد عفونی کردن سوندهای چندبار مصرف «قبل از هر بار استفاده» را فراموش نکنید. مصرف آب و مایعات برای فردی که از سوند استفاده می‌کند، بسیار موثر است. هرچه فرد بیشتر مایعات مصرف کند، احتمال عفونت در مجاری‌ خود را کاهش می‌دهد. کیسه‌های منتهی به لوله‌ سوند را هر ۸ ساعت و قبل از پر شدن کامل تخلیه کنید و آن را «هربار» با آب و سرکه و یا سفیدکننده بشویید.

امیدواریم تا مجله‌ی سلامتی هلثیوم توانسته باشد شما را در نگهداری از بیماران و در نحوه‌ی استفاده از سوند یاری دهد. همچنین برای کسب اطلاعات در مورد قیمت و انواع برند‌های سوند می‌توانید به فروشگاه لوازم پزشکی هلثیوم مراجعه بفرمایید.

منبع: +