امروزه دیابت واژه‌ای آشنا برای تمامی رده‌های سنی اعم از پیر و جوان بوده و دیابت شیرین یا به اختصار دیابت از شایع‌ترین بیماری‌های هزاره‌سوم می‌باشد. متاسفانه آمار جهانی مبتلایان این بیماری همه روزه رو به افزایش است. به طوری که فدراسیون جهانی دیابت پیش‌بینی کرده است که با این روند، آمار مبتلایان به دیابت در جهان تا سال ۲۰۴۵ به ۶۲۹ میلیون نفر خواهد رسید.
درمان دیابت
این آمار وحشتناک نشان از اهمیت بیماری دیابت بوده و لزوم پرداختن به آن را دو چندان می‌کند. ولی آیا درمانی برای دیابت وجود دارد؟ متاسفانه سال‌هاست که سوال درمان دیابت بی‌پاسخ مانده است. شاید باید اینطور پرسید که آیا به زودی راهی برای درمان بیماری دیابت پیدا خواهد شد؟ درمان نهایی دیابت به این صورت است که: ما باید سلول‌های از بین رفته در لوزالمعده را که عامل ایجاد انسولین هستند، جایگزین کنیم. اما اینکه چه زمانی انسان به این تکنولوژی دست یابد معلوم نیست.
در حال حاضر اگر درباره‌ی درمان‌شدن دیابت سخنی به میان آید به معنی بی‌نیازشدن از مصرف دارو نیست، بلکه بیماران مبتلا به دیابت باید تا آخر عمر خود دارو مصرف کنند یا یک سری توصیه‌های بهداشتی و رفتاری را به کار ببندند. ولی خبر خوش در این باره این است که با پیشرفت تکنولوژی و پیشرفت‌های علم پزشکی می‌توان این بیماری را کنترل کرد و آن را اسیر اراده‌ی انسان ساخت.
اگر چه کنترل بیماری دیابت با کنترل قند خون بیمار، دو چیز متفاوت هستند، اما امروزه برای کنترل بیماری دیابت، درکنترل بودن قند خون بیمار، شرطی الزامیست. از همین رو در این مقاله به روش‌های کنترل قند خون بیمار و به طور ویژه به کنترل قند خون توسط دستگاه‌های تست قند خون یا گلوکومتر می‌پردازیم و روش سنجش قند خون و ویژگی‌های یک دستگاه تست قند خون را بررسی می‌کنیم.
دستگاه تست قند خون یا گلوکومترها
گلوکومترها یا به زبان دیگر گلوکزسنج‌ها، ،دستگاهی برای تعیین میزان قند خون به خصوص برای بیماران دیابتی است. روش کار این وسیله به این صورت است که بیمار با سوراخ کردن نوک انگشت به وسیله سوزن، یک قطره خون خارج می کند. همان یک قطره کافی است که قند خون فرد به وسیله دستگاه اندازه‌گیری شود و عددی ظاهر خواهد شد که معرف سطح قند خون می‌باشد. این دستگاه‌ها براساس بعضی از ویژگی‌ها (مقدار خون مورد نیاز برای هر تست، سرعت اندازه‌گیری، اندازه دستگاه، قابلیت ذخیره‌سازی نتایج در حافظه و …) با یکدیگر تفاوت دارند.
همانطور که ذکر شد عدد ظاهر شده روی دستگاه نشان دهنده میزان قند خون فرد است که به حالت نرمال باید بین ۷۰ تا ۱۰۰ متغیر باشد ولی برای درک بهتر این موضوع جدول زیر نشان‌دهنده محدوده قند خون و اقدامات متناسب با آن است.
| اقدامات پیشنهادی | میزان ریسک | میزان قند خون ناشتا(mg/dl) | level |
|---|---|---|---|
| مراقبت های پزشکی را دنبال نمائید | بالا | <50 | خطرناک |
| با پزشک خود مشورت نمائید | متوسط | ۵۰-۷۰ | پایین |
| - | بدون خطر | ۷۰-۱۰۰ | نرمال |
| با پزشک خود مشورت نمائید | متوسط | ۱۰۰-۱۸۰ | مرزی |
| مراقبت های پزشکی را دنبال نمائید | بالا | ۱۸۰-۲۸۰ | خطرناک |
| فورا به پزشک مراجعه نمائید | بسیار بالا | >315 | خیلی خطرناک |
چگونه از گلوکومتر یا دستگاه تست قند خون استفاده کنیم ؟
شما ممکن است از گلوکومترهایی ساخت شرکت‌های متفاوت استفاده کنید، اما اساس استفاده از تمامی آنها تقریباً مشابه می‌باشد. در موقع استفاده به نکات زیر دقت کنید:
- قلم لانست را یک بار تا آخر بکشید تا بتواند درون انگشت شلیک شود.
- نوار اندازه‌گیری را درون دستگاه قرار دهید.
- دستان خود را با آب و صابون شسته و با حوله خشک کنید
- قلم لانست را کنار انگشت خود بزنید، زیرا درد آن کمتر از نوک انگشتان است.
- قطره خون را روی نوار قرار دهید که درون خود دستگاه مکیده می‌شود.
- پس از چند ثانیه قند خون شما بر روی دستگاه مشخص می‌شود.
- سپس نوار تست را دور بیندازید و سوزن درون قلم لانست را تعویض نمائید.
در انتهای این مقاله نیز ویژگی‌های یک دستگاه تست قند خون را بررسی کرده و نکات مهم در انتخاب دستگاه گلوکومتر مناسب را برای شما شرح خواهیم داد.
- دقت : اغلب گلوکومترهای موجود در بازار دقتی معادل ۱۰ ± درصد دارند. دقت یک دستگاه گلوکومتر، به تنظیمات آن، محدوده دما، فشاری که برای پاک کردن نوار استفاده می‌شود، اندازه قطره خون، میزان داروهایی که در خون وجود دارد و … بستگی دارد.
- سیستم کنترل حجم خون : بهترین دستگاه‌های تست قند خون آنهایی هستند که مجهز به سیستم کنترل حجم خون می‌باشند. به این معنا که اگر خون کمتر از آن چه مورد نیاز است به دستگاه بدهید، دستگاه، عدد اشتباه نشان نمی‌دهد بلکه پیغام خطا می‌دهد ومنجر به تصمیم نادرست شما نمی‌شود.
- میزان خون لازم و درد: میزان قطره خونی که برای اندازه‌گیری قند خون باید به دستگاه بدهید، متفاوت است. هرچه نمونه خون مورد نیاز کمتر باشد، شما نیاز دارید کمتر انگشت خود را سوراخ کنید پس درد نمونه‌گیری کمتر خواهد بود.
- اندازه گیری از نقاط دیگر: برخی از دستگاه‌ها علاوه بر نوک انگشتان، امکان اندازه‌گیری از نقاط دیگر مانند ساعد و بازو را نیز فراهم می‌کنند، این امر به خصوص برای افرادی که نیازمند اندازه‌گیری قند خون برای چندین بار در روز هستند، بسیار ویژگی مهمی است.
- داشتن حافظه و امکان گرفتن میانگین: یکی از موضوعاتی که پزشک شما به منظور تنظیم برنامه درمان به آن نیاز دارد، میانگین دوره‌ای میزان قند خون شما است. به همین جهت، عموم دستگاه‌ها دارای حافظه برای ضبط مقادیر قند خون هستند. داشتن امکان محاسبه میانگین هفتگی، دوهفته‌ای و ماهیانه قند خون، امکان این محاسبه را برای شما آسان‌تر و دقیق‌تر می‌کند. خصوصا برای افراد مسن که حوصله کمتری برای ضبط این اعداد و محاسبات ریاضی دارند، توجه به این خصوصیت ضروری است.
- قابلیت اتصال به کامپیوتر تجزیه و تحلیل نمودارهای نتایج و نوسانات قند خون، کمک بزرگی در تنظیم دوز دارو به کادر پزشکی می‌کند.
- سرعت اندازه گیری: دستگاه‌های مختلف موجود در بازار، در طول زمان‌های متفاوتی قند خون شما را اندازه‌گیری کرده و نشان می‌دهند. این زمان از ۵ ثانیه تا ۶۰ ثانیه متفاوت است.
